Dozór elektroniczny polega na wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym. Ponadto należy zaznaczyć, iż sąd penitencjarny nie orzeka co do dozoru elektronicznego z urzędu, ale na wniosek skazanego, jego obrońcy, prokuratora, sądowego kuratora zawodowego lub dyrektora zakładu karnego.
Wniosek o dozór elektroniczny – do jakiego sądu?
Wniosek o udzielenie skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego należy złożyć do Sądu Penitencjarnego. Sądem Penitencjarnym jest Sąd Okręgowy właściwy ze względu na miejsce pobytu skazanego.
System dozoru elektronicznego – warunki
Samo udzielenie zezwolenia na wykonywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego uzależnione jest od spełnienia trzech rodzaju, warunków, tj. wymiar kary, społeczne funkcjonowanie skazanego, cel orzeczonej kary pozbawienia wolności z perspektywą przebywania skazanego poza obrębem zakładu karnego.
Kluczowym i jednoznacznie określonym warunkiem od którego uzależniona jest możliwość udzielenia zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w SDE jest wysokość orzeczonej kary. Jak wynika z treści art. 43la § 1 k.k.w., skazanemu może zostać udzielone zezwolenie na odbywanie kary w SDE, jeżeli: wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy albo wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 k.k.
Nadzór elektroniczny nad skazanym
Skazany na odbywanie kary pozbawienia wolności musi posiadać określone miejsce stałego pobytu, aby Sąd wyraził zgodę na odbywanie kary w SDE. Ponadto, miejsce stałego pobytu musi spełniać odpowiednie warunki techniczne, które będą umożliwiały prawidłowe monitorowanie miejsca pobytu skazanego. Przede wszystkim chodzi o zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów, a także o możliwości organizacyjne. W przypadku ewentualnego wydania orzeczenia co do takiego odbywania kary, sąd zarządzi weryfikację miejsca pobytu pod względem możliwości technicznych.
Obecnie obowiązujące przepisy nie nakładają na skazanego obowiązku, aby mieszkanie lub dom były jego własnością. Natomiast, gdy w ewentualnym miejscu stałego pobytu, skazany ma zamieszkiwać wspólnie z innymi pełnoletnimi osobami, warunkiem rozpoczęcia odbywania kary w SDE jest pisemna zgoda w/w osób.
Dozór elektroniczny – zasady
Wszystkie powyższe przesłanki mają charakter obiektywny. Czy cele kary zostaną osiągnięte pomimo tego, że skazany nie będzie przebywał w zakładzie karnym leży w gestii Sądu. W przypadku skazanego nie osadzonego w zakładzie karnym,weryfikacji będą podlegać bezpieczeństwo i stopień demoralizacji, jak i inne szczególne okoliczności przemawiające za wprowadzeniem SDE w konkretnym przypadku. W sytuacji, gdy mamy do czynienia już ze skazanym osadzonym w zakładzie karnym Sąd bierze pod uwagę jego dotychczasową postawę i zachowanie skazanego w czasie wykonywania kary. Ponadto na skazanym ciąży wykazanie, iż będzie respektował zasady wykonywania kary w systemie dozoru elektronicznego, nie naruszy porządku prawnego.